بسیاری از دانشمندان مشهور آسیای مرکزی در این شهر کار می کردند. از جمله خوارزمی (پدر جبر) و جغرافی‌دان معروف الفرقانی و بسیاری از دانشمندان دیگر.

دلیل اصلی رونق و توسعه مرو، موقعیت جغرافیایی آن در دلتای مرغاب بوده است. به لطف این موقعیت، شهر یک مزیت غیرقابل انکار داشت و یکی از بزرگ ترین مقاصد گردشگری در جاده ابریشم بود. در اینجا بازرگانان همیشه می توانستند اسب یا شتر را برای سفر بعدی به چین خریداری کنند.

در قرن دوازدهم، شهر مرو و واحه های اطراف آن که کانال ها و پل های متعددی از آن عبور می کنند به خاطر باغ های زیبای خود نیز معروف بود. دیوارهای این شهر بیش از پنج کیلومتر امتداد داشتند که نشان دهنده استحکامات تسخیرناپذیر با برج های دیده بانی و چهار دروازه اصلی بود. خیابان های شهر باریک و پیچ در پیچ با خانه های تنگ بود. ساکنان و مهمانان مرو می توانستند از مساجد، کتابخانه ها و حمام ها دیدن کنند. چندین مدرسه بزرگ در شهر وجود داشت.

شاعر و دانشمند بزرگ عمر خیام (۱۱۳۱-۱۰۴۸ میلادی) چندین سال در رصدخانه نجوم مرو کار می کرد. او و تعدادی دیگر از دانشمندان مشهور اشاره کردند که حداقل ۱۰ کتابخانه بزرگ در شهر ساخته شده است که یکی از آنها در نزدیکی یک مسجد بزرگ قرار داشت و حدود ۱۲۰۰۰ اثر مختلف در آن نگهداری می شد.

مرو نه تنها یک مقصد تعطیلات برای مسافران بود، بلکه مرکز اصلی تولید و تجارت نیز بود. درست بیرون دروازه‌های شهر، بازارهای بزرگ، سفال‌سازی و کوره‌های فولادسازی وجود داشت.

این شهر از جمله به تولید نساجی معروف بود. همان طور که جغرافی دان عرب قرن دوازدهم «الادریسی» اشاره کرده است: «از مرو مقدار زیادی ابریشم به دست می آید و همچنین پنبه ای با کیفیت به نام پنبه مرو که فوق العاده نرم است». عبا و عمامه از پارچه مرو در سراسر جهان اسلام رواج داشت.

یکی دیگر از ویژگی های منحصر به فرد مرو وجود مجموعه ای از سکونتگاه ها است که در نزدیکی آن واقع شده و امروزه وسعتی بالغ بر هزاران هکتار را اشغال می کند، در حالی که در سایر شهرهای باستانی یک سکونتگاه جدید دقیقاً در محل قدیمی ساخته شده است.

در سال ۱۹۹۹ مجموعه ای از بناهای گرانبها که در منطقه تاریخی و فرهنگی «مرو باستان» قرار دارد در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت.